Ovogodišnja tema SZO: „Zdravlje dodaje život godinama“
Istraživanja pokazuju da će u narednih nekoliko godina na planeti biti više ljudi starijih od 60 godina nego dece mlađe od pet godina, kao i da će do 2050. oko 80 odsto starijih ljudi svetske populacije živeti u zemljama niže i srednje razvijenosti. Zato je i ovogodišnja tema Svetske zdravstvene organizacije (SZO) „Zdravlje dodaje život godinama“ posvećena zdravlju starijih.
Direktorka Instituta za javno zdravlje Srbije „Dr Milan Jovanović Batut“ Tanja Knežević ističe da Srbija spada u pet zemalja sa najstarijim stanovništvom u Evropi, pored Italije, Nemačke, Bugarske i Švedske.
„Svrstavamo se u grupu zemalja sa izrazito starom populacijom i u svetskim okvirima. Prosečni životni vek muškarca u Srbiji je 71,4 godina, dok žene u proseku žive 76,6 godina. Najviše starih ljudi oboleva i umire od hroničnih bolesti, kao što su bolesti srca i krvnih sudova, raka i dijabetesa.
Tokom 2020. svaka treća hospitalizovana osoba bila je starija od 65 godina. Razlog za svaku treću hospitalizaciju kod njih je bila neka od bolesti srca i krvnih sudova, a za svaku petu, rak“, navodi dr Knežević.
Ona dodaje da više od 40 odsto novo-dijagnostikovanih osoba sa dijabetesom tipa 2 u Srbiji iznad uzrasta od 65 godina. Ovi podaci su, prema njenim rečima, razlog da se više radi na unapređenju zdravlja starijih kao i na prevenciji bolesti.
Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku (RZS), stanovništvo Srbije, prema svim obeležjima demografske starosti, može se svrstati u grupu izrazito starih populacija, i to ne samo u evropskim, nego i svetskim okvirima.
Prema podacima za 2010. godinu, mlađi od 15. godina učestvuju sa svega 15 odsto u ukupnoj populaciji, dok se u poslednjih 50 godina udeo mlade starosne grupe u ukupnom stanovništvu Srbije gotovo prepolovio. Prema navodima RZS, starenje stanovništva je pre svega rezultat velikog pada fertiliteta i njegovog dugog zadržavanja na niskom nivou. Za šezdeset godina, između 1950. i 2010. godine, prosečan broj dece po ženi je više nego prepolovljen (stopa ukupnog fertiliteta je sa 3,13 dece po ženi svedena na 1,41).
Posmatrano na opštinskom nivou, u centralnoj Srbiji se kao najstarije izdvajaju opštine čija je prosečna starost stanovništva veća od 48 godina i to Crna Trava, (53, 5), Gadžin Han (51, 8), Svrljig (50, 7), Babušnica, Ražanj i Knjaževac sa prosečno 48 godina.
Kao demografski najmlađa izdvaja se opština Preševo čije stanovništvo ima prosečnu starost 29, 9 godina, zatim Tutin sa 30, 8, Bujanovac sa prosekom 33, 4 godine i Novi Pazar gde je u proseku stanovništvo staro 33, 5 godina.
Šefica kancelarije SZO u Srbiji, Doris Nican, istakla je da je ova organizacija pozvala sve članice da se hitno fokusiraju na temu starenja, „kada svetska populacija rapidno stari“.
„Osnovni izazov po pitanju zdravlja starije populacije na celom svetu su nezarazne bolesti, kao što su oboljenja srca, razni oblici moždanog udara, rak, dijabetes i hronične bolesti pluća. Većina ovih stanja mogu se sprečiti u velikoj meri ili uz minimalne izdatke lečiti“, navela je Nican. Ona je dodala da se rizik od razvoja svih nezaraznih bolesti može smanjiti usvajanjem zdravih oblika ponašanja, kao što su fizička aktivnost, pravilna ishrana, umereno konzumiranje alkohola i izbegavanjem cigareta.
„Što pre ljudi prihvate ovakve načine ponašanja, to će imati bolje šanse da uživaju u starijem dobu. Zdrav način življenja od samog početka života je osnova za zdravu i aktivnu starost“, zaključuje Doris Nican.
