Predstavljen roman „Dijakova smrt“ iz edicije „Sto slovenskih romana“

Još jedan roman iz edicije „Sto slovenskih romana“ objavljen je u izdanju Arhipelaga. Reč je o romanu „Dijakova smrt“ savremenog makedonskog pisca Dragog Mihajlovskog, koji je smešten u istorijski kontekst balkanskih prilika srednjeg veka, prevashodno kraja XIV veka. U njemu se susret različitih vera, nacija i tradicija nekada doživljava kao dobrobit, a nekada kao izvor najstrašnijih sukoba.
 
Mihajlovski u romanu „Dijakova smrt“ uvodi čitaoca u vreme ranog prodora Osmanlija na Balkan, apokaliptično doba između maričke i kosovske bitke. Fabulativnu okosnicu roma-na čini tursko osvajanje Bitolja krajem XIV veka.
 
Ali Mihajlovski ne ostaje samo u ravni istorije, jer se u njegovom romanu, na pozadini dramatičnih istorijskih događaja, javlja figura đavola kao pokretača istorije. Na drugoj strani, pripovedajući o istoriji srednjeg veka, Mihajlovski sa izrazitom snagom govori o današnjim makedonskim i balkanskim prilikama i podzemnim ili vidljivim tokovima najnovije istorije.
 
Odlučujući se za pojedinca u vrtlogu istorije, Mihajlovski istoričnost romana gradi više kao interes za sadašnjicu nego u romantičnom ili istoriografskom interesu za prošlost i načine njene evokacije. Stoga je ovaj roman svojevrsna rasprava o dilemama pred pitanjima rata, identiteta, odnosa hrišćanstva i islama, prethrišćanskim slojevima nasleđa itd.
 
U vreme kada je roman pisan i objavljen – doba albansko-makedonskih sukoba 2001. – „Dijakova smrt“ odgovarala je na ovaj aktuelni kontekst, što je doprinelo i velikoj čitanosti ovog romana.
 
Svet Dijakove smrti jeste svet odsutnog, povučenog, nedostupnog boga, svet prepušten đavolu kao „jedinom vidljivom bogu“, bogu apsolutne nedogmatičnosti, promene, neuteme-ljenosti, iluzornosti i besmisla.