Dinar danas slavi 150. rođendan: Malo je falilo da se zove „srbljak“

Država Srbija i domaća valuta dinar danas obeležavaju značajan događaj u svojoj ekonomskoj istoriji – 150. godišnjicu srpskog dinara kao nacionalne valute.

Putovanje srpskog dinara počelo je 12. decembra 1873. kada je on postao zvanični srpski novac, usvajanjem Zakona o kovanju srpske srebrne monete, odnosno kada je uveden kao zvanična valuta Kneževine Srbije.

Srbija je pristupila Novčanoj konvenciji koju su u Parizu 1865. potpisale Francuska, Belgija, Italija i Švajcarska. Donesen je zakon o kovanju novca – 20 i 10 dinara u zlatu i srebrnjaka od pet, dva, jedan i pola dinara. Time je otklonjen monetarni haos i upotreba više od 40 vrsta tuđeg metalnog novca – dukata, forinti, talira. Jedan dinar vredeo je 100 tadašnjih poreskih para.

Osnovna jedinica novog srpskog novčanog sistema, prema prvom nacrtu zakona, trebalo je da se zove “srbljak”. U toku skupštinske rasprave o projektu zakona bilo je i predloga da se novac nazove “stoparac”, “stopar”, “pet-grošić”, “franak”. Na kraju je prihvaćeno kako je Skupštini i predloženo u Projektu zakona, na je srpska novčana jedinica dobila već izranije poznato ime dinar.

150 godina dinara

„Tokom 150 godina dinar je svedočio transformaciji Srbije, od kneževine u kraljevinu, preko turbulentnih vremena zajedničke države Jugoslavije, a na kraju i u modernu Republiku Srbiju. Na ovom putu srpski dinar je ostao konstanta i simbol napretka našeg naroda, odraz našeg nacionalnog identiteta i nasleđa. Novčanice i kovani novac nose slike naših istorijskih ličnosti, znamenitosti i kulturnih simbola, podsećajući nas na našu bogatu istoriju i kulturnu baštinu. Oni služe kao podsetnik na naša kolektivna dostignuća i vrednosti koje nas definišu kao narod“, kažu iz NBS.

„Proslavljajući ovaj jubilej s ponosom ističem postojanost naše valute tokom poslednje decenije – danas je dinar simbol monetarne i opšte ekonomske stabilnosti Srbije, valuta koja privlači ulaganje sve većeg broja investitora iz različitih delova sveta. Od kada sam 2012. godine došla na čelo Narodne banke Srbije, stabilnost dinara nema alternativu, jer je tačka u kojoj se susreću interesi svih ekonomskih činilaca – građana i preduzeća, uvoznika i izvoznika, ulagača i štediša, korisnika kredita, ali iznad svega naše države. Održati njegovu stabilnost u deceniji prožetoj brojnim globalnim neizvesnostima, nije bio nimalo lak zadatak, ali je to Narodna banka uspela i sada je ta stabilnost njen zaštitni znak“ , izjavila je guverner Jorgovanka Tabaković.

„Posvećenost održavanju stabilnosti cena, obezbeđivanju stabilnosti domaćeg finansijskog sistema i promovisanje strategije dinarizacije ključne su za podizanje važnosti naše nacionalne valute u svetu i kod međunarodnih ulagača“, dodala je ona.

Novac kao svedok vremena

Novac je, bilo u papirnom ili kovanom obliku, bio i ostao svedok vremena kroz koji prolazi država. On je ujedno odraz burnih istorijskih, društvenih, političkih i ekonomskih prilika i okolnosti kroz koje je ova država prolazila, kao i promena državnih i društvenih uređenja tokom svog višedecenijskog trajanja. Od tridesetih godina XX veka naš novac konačno počinje da se izrađuje u zemlji, u Zavodu za izradu novčanica i kovanog novca Topčider, u kojem se i danas izrađuju izdanja novca namenjena opticaju.

U godini u kojoj obeležavamo značajan datum u istoriji nacionalne monete Narodna banka Srbije prirediće 21. decembra i izložbu „150 godina srpskog dinara“ u želji da podseti na sve bitne stanice na tom dugom putu.

Pored izdanja kovanog novca nastalog po pomenutom Zakonu, na izložbi će biti predstavljena i ostala izdanja kovanog novca Kraljevine Srbije, kao i papirni novac u izdanju Privilegovane narodne banke Kraljevine Srbije, dinarsko-krunske novčanice koje su obeležile period osnivanja Jugoslavije, novčanice Kraljevine Jugoslavije čija su likovna rešenja izradili priznati umetnici tog vremena.

Izložba će biti prilika da se podsetimo i novčanica koje su prethodile izdanjima novca socijalističke Jugoslavije, a koje su nastale za vreme II svetskog rata, novčanica šezdesetih i sedamdesetih godina prošlog veka koje prepoznajemo po spomenicima koji su na njima predstavljeni, ali i turbulentnog perioda raspada Jugoslavije koji najvernije oslikavaju brojna novčana izdanja iz perioda hiperinflacije.

Na izložbi će, pored aktuelnog novca Republike Srbije biti prikazani i primerci prigodnog kovanog novca, počev od njegove pojave 1968. godine do poslednjih primeraka s likom Nikole Tesle.

Ukoliko na štednju stavite 100.000 dinara i istu vrednost u evrima – na kom računu će biti više novca?

Izvor: BIZLife

Foto: Pixabay