Kako privatni sektor može da doprinese smanjenju emisija gasova sa efektom stakelene bašte
U svom najnovijem Nacionalno utvrđenom doprinosu (NDC) Okvirnoj konvenciji Ujedinjenih nacija o klimatskim promenama (UNFCCC), Republika Srbija se obavezala da će do 2030. godine smanjiti svoje nacionalne emisije gasova staklene bašte za 33,3% u odnosu na 1990. godinu. Ovo smanjenje će se odvijati u svim askpektima privrede, a privatni sektor će imati ključnu ulogu u ispunjavanju ovog ambicioznog cilja.
Koja je uloga privatnog sektora?
Angažovanje privatnog sektora može da pored podsticaja valde mobiliše finansijska sredstva i tehničke sposobnosti, uspostavi saradnju sa civilnim društvom i zajednicom i da razvije inovativne klimatske usluge i tehnologije prilagođavanja. Uvođenje Mehanizma za prekogranično oporezivanje na emisije ugljenika (CBAM) od strane Evropske unije, može da bude značajan pokretač za ulaganja privatnog sektora u Srbiji. CBAM će postepeno uvoditi mere na određene proizvode sa visokim emisijama gasova sa efektom staklene baste (GHG) među kojima su gvožđe, čelik, cement, đubrivo, aluminijum i proizvodnja električne energije. Sistem izveštavanja o emisijama GHG biće uspostavljen početkom 2023. a uvoznici će početi da plaćaju za prekoračenja u odnosu na prosečne vrednosti emisija za iste proizvode proizvedene u EU od 2026.
Koje su prioritetne oblasti za delovanje privatnog sektora?
Emisije gasova sa efektom staklene bašte mogu se smanjiti kroz energetsku efikasnost i korišćenje obnovljivih izvora energije, nisko-ugljenični transport, šumarstvo, vodoprivredu i poljoprivredu i upravljanjem otpadom.
Zašto je energetska efikasnost i korišćenje obnovljivih izvora energije prioritetna oblast?
Kako se navodi u NDC-u Srbije, potrošnja električne energije u zemlji je visoka zbog korišćenja električne energije za grejanje i niskog nivoa energetske efikasnosti. Usklađivanjem sa klimatskim i energetskim okvirom EU 2030 postavljen je cilj da se najmanje 32% proizvodi iz obnovljivih izvora energije, i da se za najmanje 32,5% poboljša energetska efikasnost. Akcije su poboljšanje energetske efikasnosti u zgradama, transportu, industriji, uslugama, rudarstvu, poljoprivredi, proizvodnji iz alternativnih i održivih obnovljivih izvora energije, dekarbonizacija industrijskih procesa i rudarstva i kogeneraciji u sistemima daljinskog grejanja. Potencijalna uloga privatnog sektora uključuje privatna ulaganja u čistiju tehnologiju, proizvodnju, uvoz, distribuciju, maloprodaju i montažu energetski efikasne rasvete, uređaja i industrijske opreme, kao i čistih rešenja za grejanje, učešće u javno-privatnog partnerstva (PPP) za izgradnju postrojenja za proizvodnju solarne energije ili vetroelektrana.
Zašto se niskougljenični transport može smatrati prioritetnom oblasti?
Emisije u sektoru saobraćaja bile su 31,4% veće u 2015. nego što su bile 1990. godine. Smanjenja u ovom sektoru nude značajne mogućnosti uštede sa vozilima koja štede gorivo, upotrebom čistih goriva, alternativnih goriva i električnih vozila. Potencijalna uloga privatnog sektora je da preduzeća uvoze, distribuiraju i prodaju ova vozila i goriva, ali i da investiraju u stanice za punjenje i uvedu korisničke naknade ili model pretplate.
Example of good fertile earth that has dried and cracked from lack of rain. – – Agricultural Rehabilitation Programme for Africa. Successive years of drought in sub-Saharan Africa have produced the worst food crisis in
Africa. To help free Africa from famine and dependence on food imports and aid, the UN
Food and Agriculture Organization (FAO) launched a special Agricultural Rehabil
Zašto su šumarstvo, vodoprivreda i poljoprivreda prioritetna oblast?
Srpski NDC ponavlja da su šumarstvo, vodni resursi i poljoprivreda ranjivi na klimatske promene i da će akcije prilagođavanja u ovim sektorima biti ključne. Delovanje je u poboljšanju navodnjavanja, regeneraciji degradiranih šuma, ulaganjima u modifikovane sorte useva, poboljšanju zemljišta za sekvestraciju ugljenika.
Privatni sektor može učestvovati u sistemima javno-privatnog partnerstva (PPP) za prodaju usluga navodnjavanja, sadnje drveća, kupovinu i zakup mašina, uvoz, razmnožavanje i prodaju poboljšanih sorti semena i drugo.
Zašto je i upravljanje otpadom prioritetna oblast?
Sektor otpada kao oblast u kojoj se emisije gasova staklene bašte mogu smanjiti identifikovao je Srpski NDC. U 2015. godini, emisije otpada su predstavljale 4,2% ukupnih nacionalnih emisija. Upravljanje čvrstim otpadom u Srbiji se uglavnom zasniva na deponovanju, bez sistema za sakupljanje i tretmanu deponijskog gasa. Može se unaprediti upravljanje otpadom u cilju povećanja reciklaže, izgradnje postrojenja za mehaničko-biološki tretman komunalnog otpada. Privatni sektor može da pruži usluge sakupljanja i upravljanja otpadom, i učestvuje u sistemima javno-privatnog partnerstva (PPP) za deponovanje i sakupljanje deponijskog gasa za korišćenje energije.
Koja je uloga finansijskih institucija?
Komercijalne banke i druge finansijske institucije imaju ključnu ulogu u stavljanju kapitala na raspolaganje za investicije privatnog sektora. Angažovanje finansijskih institucija uključuje investicije privatnog sektora kao izvor sufinansiranja u predlozima projekata ka organizacijama kao što je Zeleni klimatski fond (GCF). Banke sa većinskim srpskim vlasništvom mogu da pokažu više interesovanja za klimatske investicije u zemlji, kao i druge banke.
Međunarodna podrška
Organizacija za hranu i poljoprivredu Ujedinjenih Nacija (FAO), uz finansijsku podršku Zelenog klimatskog fonda, pomaže Srbiji da izgradi kapacitete za strateško angažovanje privatnog sektora u aktivnostima za ublažavanje i prilagođavanje klimatskim promenama. Projektne ideje „Jačanje otpornosti srpskih šuma i potencijala zemlje za skladištenje ugljenika kako bi se podržao i pospešio proces dekarbonizacije kroz ulaganja u prilagođavanje i ublažavanje posledica“ i „Poljoprivredni sektor u Srbiji koji je pozitivan i otporan na klimu“ u izradi prioritetnih oblasti, kako bi se iskoristila inovativnost i resursi privatnog sektora Srbije.
Ove projektne ideje su dizajnirane da privuku finansiranje međunarodnih izvora, kao što su Zeleni klimatski fond ( https://www.greenclimate.fund/) i drugi finansijeri. U osnovi GCF finansira projekte koji doprinose paradigmi prelaza na nisko-ugljenični razvoj i razvoj otporan na klimatske promene, odnosno koji dovodi do uspostavljanja puta sistemskog i suštinskog smanjenja emisija GHG i povećanja otpornosti na promene klime
Na 27. Konferenciji UNFCCC-a (COP 27) koja se održala u Egiptu, Srbija učestvuje sa ciljem nadogradnje prethodnih uspeha i identifikovanja međunarodne finansijske podrške za klimatske akcije zemlje.
Izvor: BIZLife
Foto: Promo
