Uzroci prerane smrtnosti tumori i kardiovaskularne bolesti
Tokom 2010. godine stanovništvo Srbije je zbog „prevremene smrti“ potencijalno izgubilo 410.622 godine života, a najčešći uzročnici prerane smrtnosti su tumori, kardiovaskularne bolesti i nasilne smrti, objavljeno je u najnovijem broju „Demografskog pregleda“.
Kako je objašnjeno u tom listu, koji izdaje Ministarstvo rada i socijalne politike, prerana smrtnost je pojam koji se uvodi kroz relativno nov pokazatelj – potencijalno izgubljene godine života (PYLL), fokusira se na društvene i ekonomske posledice mortaliteta i njime se daje veći značaj smrtnosti u ranijem uzrastu, što pokazuje da je za društvo važnije da spreči smrt mlađih nego starijih.
U 2010. godini stanovništvo Srbije je zbog „prevremene smrti“ potencijalno izgubilo“ 64 godine na 1.000 stanovnika, a pre šest decenija gubilo se šest puta više godina, odnosno 424 na 1.000 stanovnika.
Analize po polu pokazuju da muškarci zbog prevremene smrtnosti potencijalno izgube više godina od ženskog, a kod oba pola prisutan je trend smanjenja PYLL-a.
Izgubljene godine su kod žena 2010. godine u odnosu na 1950. godinu snižene više od osam puta, dok su kod muškaraca manje oko pet puta.
Posmatrano po starosti, 2010. godine najviše godina je izgubila generacija rođenih pre 55 do 59 godina, što je oko 20 odsto ukupno potencijalno izgubljenih godina.
Tumori, koji su dugi uzročnik u ukupnoj smrtnosti stanovništva, zauzimaju 31 odsto udela potencijalno izgubljenih godina života (134.601 godina u 2010.), dok je zbog kariovaskularnih bolesti izgubljeno117.426 godine.
U ukupnom PYLL-u kardiovaskularne bolesti su odgovorne za 27 odsto smrti što je manje u odnosu na ukupnu populaciju, gde je udeo u smrtnosti od tih bolesti veći od 50 odsto.
Nasilne smrti su u 2010. godini bile odgovorne za 54.814 izgubljenih godina života, a podela nasilnih smrti na nesrećne slučajeve, samoubistva i ubistva pokažuje da su osam procenata ukupno potencijalno izgubljenih godina života nesrećni slučajevi, četiri odsto samoubistva, a manje od procenta ubistva.
Muškarci su dvostruko ugroženiji od žena od kardiovaskularnih bolesti, a u poslednjih 30 godina taj odnos se sve više pomera na štetu muškaraca.
Počev od 1981. godine žene su povećale učešće u ukupno izgubljenim godinama od kancera sa 20,7 odsto na 38,5 odsto, dok je kod muškaraca taj procenat porastao sa 15,1 na 26,9 odsto.
Muškarci češće oboljevaju od kardiovaskularnih bolesti, a tri do četiri puta više su izloženi riziku od nasilnih smrti. Najviše godina zbog nasilnih smrti izgube muškarci starosti od 25 do 34 godine, dok je kod žena to uzrast od 45 do 54 godine.
Opšti trend smanjivanja stopa PYLL-a uzrokovan je nižim stopama smrtnosti po starosti, odnosno značajnom kontinuiranom poboljšanju opštih zdravstvenih prilika.
Međutim, kako se navodi u „Demografskom pregledu“, trend opadanja vrednosti potencijalno izgubljenih godina života u poslednih 60 godina u Srbiji je značajno skromniji nego u najrazvijenijim evropskim zemljama, i pre svega je baziran na smanjenju smrtnosti odojčadi i dece do pet godina.
