Lepenski vir i Vinča bez zaštite UNESK-a
Nema Srbije na mapama kulturnih ruta Evrope, ali ne zato što nema šta da pokaže već zbog neobjašnjivog ignorantskog odnosa države prema neizmerno vrednoj kulturnoj baštini, koje ima doslovno svuda u našoj zemlji. Kao primer neodgovornosti i nebrige prema zaostavštini svetskog značaja, stručnjaci Srpskog arheološkog društva navode Lepenski vir i čuveno neolitsko nalazište u Vinči.
– Vinča je toliko poznat lokalitet da bi odmah ušla na listu svetske kulturne baštine Uneska samo da ju je država ikada kandidovala – kaže dr Dragana Antonović, predsednik Srpskog arheološkog društva. – Nažalost, to se do danas nije desilo.
Kad nas posete kolege iz inostranstva, obavezno traže da vide Vinču, a mi ne znamo šta ćemo od bruke kad ih odvedemo. Na samo dvadesetak kilometara od centra Beograda, lokalitet, ne samo što nema izložbenu postavku, parking i toalet za turiste, već je postao opasan i po istraživače jer je kanalizacija iz obližnjeg naselja pokrenula klizište, koje preti da uništi jedno od najznačajnijih svedočanstava o razvoju ljudske civilizacije.
Arheolozi kažu da laici logično – ali pogrešno – pretpostavljaju da su lokaliteti svetskog značaja, kao Lepenski vir i Vinča, pod direktnom ingerencijom i zaštitom države. Gorka je istina da su ovi kameni temeljci evropske civilizacije praktično bez titulara, pod staranjem siromašnih fakulteta, muzeja bez izložbenih prostora i lokalnih samouprava, koji se međusobno glože oko nadležnosti.
– Zato na mestu preistorijske metropole Vinče imamobaraku s tragičnom postavkom, iako Narodni muzej ima toliko vinčanskih predmeta, pre svega figurina preistorijskih Venera, koje zna ceo svet, da može da napravi nekoliko prvoklasnih svetskih postavki – kaže dr Vladimir Davidović, dugogodišnji sekretar SANU i pasionirani istraživač kulturne baštine. – Problem je u Ministarstvu kulture, koje se uglavnom bavi započinjanjem renoviranja zgrada, jer tamo gde ima puno nedovršenih građevinskih radova ima i puno para. Kako od sveta da tražimo zaštitu kad naša država nije napravila ni najbičniju nadsteršnicu nad Vinčom.
Davidović naglašava da je primer kako se to radi Viminacijum. – Oni koji su ispred države zaduženi za Vinču nisu čak ni korov sekli već su im to radili studenti arheologije dok je bilo para za letnje kampove. Nažalost, Lepenski vir i Vinča nisu jedini primeri nezaštićene srpske baštine, taj spisak je veoma dug.
Lokalitet Vinča prvi je od 1908. do 1934. godine istraživao otac srpske arheologije Miloje Vasić, zahvaljujući finansijskoj pomoći ruskih i engleskih donatora fasciniranih otkrićem prestonice civilizacije, koja se pre oko 7.500 godina prostirala od Švarcvalda do Crnog mora. U Srpskom arheološkom društvu kažu da je Vasićevo četvorotomno delo „Praistorijska Vinča“ objavljeno 1936. poslednji rad kapitalnog značaja iz pera srpskog arheologa o ovoj kulturi.
