CEFTA komentar – Kompanije sele proizvodnju
Ulaskom Hrvatske u Evropsku uniju njeni dalji trgovinski odnosi sa zemljama potpisnicama CEFTA sporazuma moraće ubuduće da se posmatraju kao trgovinski odnosi između zemalja potpisnicama CEFTA sporazuma i Evropske unije.
Takođe, treba naglasiti da bi bilateralni razgovori između pojedinih potpisnica CEFTA sporazuma i Hrvatske na temu liberalizacije trgovinskih odnosa i postizanje takvog bilateralniog sporazuma praktično značili nemogućnost opstanka CEFTA sporazuma.
Činjenica da Hrvatskoj ulaskom u Evropsku uniju postaju dostupni mnogi benefiti, koje pruža Evropska unija u obliku korišćenja povoljnih finansijskih sredstava iz evropskih fondova kao i bescarinska robna razmena Hrvatske sa svim potpisnicama EU, dovela bi Hrvatsku u privilegovan položaj u odnosu na sve članice CEFTA, te bi u eventualno međusobno liberalizovanoj trgovini hrvatske kompanije imale podsticaj koje kompanijama iz zemalja CEFTA nisu dostupne.
S obzirom na to da je Hrvatska imala ogroman suficit u trgovini sa ostalim potpisnicama CEFTA sporazuma normalno je Ulaskom Hrvatske u Evropsku uniju njeni dalji trgovinski odnosi sa zemljama potpisnicama CEFTA sporazuma moraće ubuduće da se posmatraju kao trgovinski odnosi između zemalja potpisnicama CEFTA sporazuma i Evropske unije.
Takođe, treba naglasiti da bi bilateralni razgovori između pojedinih potpisnica CEFTA sporazuma i Hrvatske na temu liberalizacije trgovinskih odnosa i postizanje takvog bilateralniog sporazuma praktično značili nemogućnost opstanka CEFTA sporazuma.
Činjenica da Hrvatskoj ulaskom u Evropsku uniju postaju dostupni mnogi benefiti, koje pruža Evropska unija u obliku korišćenja povoljnih finansijskih sredstava iz evropskih fondova kao i bescarinska robna razmena Hrvatske sa svim potpisnicama EU, dovela bi Hrvatsku u privilegovan položaj u odnosu na sve članice CEFTA, te bi u eventualno međusobno liberalizovanoj trgovini hrvatske kompanije imale podsticaj koje kompanijama iz zemalja CEFTA nisu dostupne.
S obzirom na to da je Hrvatska imala ogroman suficit u trgovini sa ostalim potpisnicama CEFTA sporazuma normalno je očekivati da će proizvodi hrvatskih kompanija, na kojima će se obračunati carinska opterećenja, prilikom uvoza postati nekonkurentni na tržištu zemlje uvoznice, potpisnice CEFTA.
Naravno, hrvatske kompanije su svesne te činjenice pa su otpočele proces preseljenja dela proizvodnje i to uglavnom u Srbiju i Bosnu i Hercegovinu.
U Bosni i Hercegovini ulazak Hrvatske u EU vidimo kao šansu da se smanji deficit koji BiH ima u trgovini sa zemljama CEFTA sporazuma od oko dve milijarde KM. Delom supstitucijom uvoza hrvatskih proizvoda domaćom proizvodnjom, a delom proizvodnjom za hrvatske kompanije u BiH i time bi smo povećali izvoz u ostale članice CEFTA sporazuma.
Pošto je uvoz agroindustrijskih proizvoda iz Hrvatske u BiH bio oko 28 odsto ukupnog uvoza, to je istovremeno šansa za Srbiju da poveća svoje učešće na tržištu BiH, gde Srbija tradicionalno ima veliko prisustvo.
Ako posmatramo izvoz agroindustrijskih proizvoda iz BiH u Hrvatsku, od 1. jula biće u znatno manjem obimu, zbog činjenice da mnoge kompanije iz BiH koje su svoje proizvode do sad izvozili u Hrvatsku, neće biti u mogućnosti da u kratkom roku prilagode svoju proizvodnju potrebama zadovoljenja evropskih standarda. Pored toga, sada o eventualnom smanjenju kriterijuma za izvoz više ne odlučuje Hrvatska već Brisel, što će dovesti do znatnog smanjenja izvoza iz BiH u Hrvatsku, a verovatno će se sa sličnim problemom manje ili više susresti i ostale članice CEFTA. Sve ovo je samo još jedan razlog koji ide u prilog tezi da trgovinski odnosi između potpisnica CEFTA sporazuma i Hrvatske, odnosno EU, još nisu došli u fazu da može da se razgovara o potpunoj liberalizaciji istih.
Prednost selidbe
Motiv hrvatskih kompanija da deo proizvodnje presele u BiH i Srbiju su istovremeno i prednost BiH i Srbije u odnosu na ostale članice CEFTA sporazuma, a te prednosti su:
– obim dosadašnje razmene Hrvatske sa BiH i Srbijom je znatno veći nego sa ostalim potpisnicama CEFTA sporazuma
– mogućnost bescarinskog izvoza iz BiH u Tursku
– mogućnost bescarinskog izvoza iz Srbije u Rusiju
– geografski položaj BiH i Srbije u odnosu na Hrvatsku
– tradicionalne veze Hrvatske i BiH, posebno sa onim delovima BiH gde je naseljeno hrvatsko stanovništvo
– opšte mišljenje da će BiH među poslednjim potpisnicama CEFTA ući u EU.
Nemanja Vasić, potpredsednik Spoljnotrgovinske komore Bosne i Hercegovine
Foto: BIZLife
