Beograd: Ulice stare 140 godina
U Beogradu čak 34 „sokaka“ od imenovanja daleke 1872. godine nikada nije promenilo naziv. Table nisu menjane u centralnom gradskom jezgru. Rekorderi u promenama Svetogorska i Dečanska
Priča da je neki Beorađanin više puta menjao adresu u ličnoj karti, a nikada stan u kome živi nije nikakva retkost. Mnoge ulice u srpskoj prestonici svoj naziv menjale su nekoliko puta i time zadavale birokratske muke mnogobrojnim sugrađanima koji su morali da menjaju dokumenta. Ipak, postoje i oni koje su šalterski redovi zaobišli, jer tačno 34 ulice, od svog imenovanja 1872. godine, nije manjalo table.
U istoriji dugoj skoro 140 godina nazive nisu menjale pojedine ulice iz samog jezgra Beograda i jedna u Zemunu.
– Prve ideje o numerisanju kuća javile su se još 1847. godine, da bi knez Mihailo Obrenović 1864. godine doneo odluku da se dodele imena ulicama – kaže Slobodan Stanimirović, predsednik Komisije za imenovanje ulica i trgova. – Tri godine posle toga je Emilijan Josimović uradio prvi plan ortogonalne ulične mreže koji je pokrio današnji deo od Trga Republike do Kalemegdana. Na osnovu toga, 1872. godine dodeljeni su i prvi nazivi, a pojedine ulice koje se nalaze na ovom potezu do danas nisu promenile imena.
Najveća „seča tabli“ dogodila se posle dolaska komunista na vlast. Samo 1946. godine, kako nam je rekao Stanimirović, nazive je promenilo 95 ulica.
– Veliki deo poneo je imena narodnih heroja, a do promena je došlo i 1948. godine kada je ukupno 233 saobraćajnice dobilo nove table – objašnjava Stanimirović. – Međutim, tadašnji čelnici tvrdili su da to nisu promene postojećih naziva već samo imenovanje novih.
Ovaj potez komunista nije prošao neprimećeno kod njihovih ideoloških protivnika. Tako je do velikih promena naziva ulica u Beogradu došlo dolaskom na vlast Srpskog pokreta obnove 1997. godine.
Među rekordere u promeni naziva mogu se ubrojati Svetogorska, Dečanska i Ulica kralja Petra. Samo je prvonavedena za skoro 140 godina postojanja imala sedam različitih tabli. Prvo se od 1872. do 1896. godina zvala Kod dva bela goluba, zatim od 1922. Svetogorska, posle čega je promenila ime u Bitoljska.
Zatim je 1930. godine ponela ime Žorža Klemansoa, da bi nemački okupatori 1943. godine tablu sa imenom francuskog premijera zamenili i ulicu ponovo nazvali Svetogorskom. Ovaj naziv, međutim, nije su dugo zadržao pošto je već dolaskom komunista na vlast 1946. godine preimenovana u Ivo Lola Ribar. Danas se ponovo, po treći put, zove Svetogorska.
Praksa menjanja naziva saobraćajnica u Beogradu, ipak, je prekinuta.
– Komisija je zauzela stav na predlog gradonačelnika Dragana Đilasa da se ubuduće ne mogu menjati postojeći nazivi ulica, jer to samo zbunjuje sugrađane i pravi im probleme zbog izmene podataka u ličnim dokumentima – kaže Stanimirović. – Novi ime možemo dodeliti samo nekoj ulici koja je obeležena kao deo postojeće ili tamo gde su recimo nazvane Nova prva, druga ili treća.
U Beogradu postoji 8.405 ulica. Prošle godine je imenovano 364, a u prvih pet meseci tekuće tačno 202 ulice.
Nepromenjeno
Spisak saobraćajnica koje od 1872. godine nikad nisu promenile nazive čine sledeće ulice: Knez Mihailova, Balkanska, Vase Čarapića, Dositejeva, Dobračina, Kneza Miloša, Kraljevića Marka, Cara Dušana, Pop Lukina, Delijska, Kralja Milutina, Kosovska, Kondina, Citinjska, Zetska, Uzun Mirkova, Srebrenička, Rajićeva, Vladetina, Lomina, Solunska, Višegradska, Skadarska, Simina, Prizrenska, Hilandarska, Velike Stepenice i Visoka u Zemunu.
Imena nisu menjana ni Obilićevom, Kosančićevom, Topličinom i Zelenom vencu.
Zaborav
Iako je Emilijan Josimović napravio prvi plan ulične mreže, njemu se Beograd za to nije na vreme odužio. – Iako je on uradio prvi geodestki plan i osmislio kako će izlgedati ulice u samom centru grada, on je svoju dobio tek 1967. godine, a u njoj se nalazi svega jedna kuća – kaže Stanimirović.
Ulica života
Kralj Aleksandar Obrenović jedini je imao ulicu za života. On je dobio bulevar još 1896. godine, a zanimljivo je da posle njegovog ubistva 1903. naziv nije promenjen. – Tabla je skinuta tek po dolasku komunista 1946. godine. Novi naziv bio je Bulevar Crvene armije, da bi posle šest godina postao Bulevar revolucije – podseća Stanimirović.
